Obszar chronionego krajobrazu to jedna z najmniej restrykcyjnych powierzchniowych form ochrony przyrody w Polsce. Są przeznaczone głównie na rekreację, a działalność gospodarcza podlega tylko niewielkim ograniczeniom.
Według zapisu w ustawie o ochrony przyrody obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. Stanowią one często otulinę parkę narodowych lub krajobrazowych. Wyznaczenie takiego obszaru następuje w drodze uchwały sejmiku województwa, która określa jego nazwę, położenie, obszar, sprawującego nadzór, ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów oraz zakazy właściwe dla danego obszaru chronionego krajobrazu lub jego części.
Według danych z 2015 r. w Polsce istniało 383 obszarów chronionego krajobrazu, które zajmowały 22,7% powierzchni kraju. Natomiast w województwie podkarpackim znajduje się 13 obszarów o łącznej powierzchni 469 070 hektarów, co stanowi 26,3% powierzchni województwa.
Rozmieszczenie obszarów chronionych w województwie podkarpackim. (Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego)
Ograniczenia gospodarowania
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody na obszarze chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone następujące zakazy:
1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;
2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (nie dotyczy realizacji przedsięwzięć dla których przeprowadzona ocena oddziaływania na środowisko wykazała brak negatywnego wpływu na ochronę przyrody i ochronę krajobrazu obszaru chronionego krajobrazu)
3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych
4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu
5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu
6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka
7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych;
8) budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych ((z wyjątkiem urządzeń wodnych i obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej).
Zakazy te (z wyjątkiem zabijania zwierząt i niszczenia ich miejsc schronienia) nie dotyczą sytuacji, gdy muszą zostać podjęte działania wynikające z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego oraz budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych, a także gdy prowadzone są akcje ratownicze lub związane z bezpieczeństwem państwa.
Dlatego przed podjęciem powyższych działań, w przypadku, gdy mają one miejsce na obszarze chronionego krajobrazu, należy zaznajomić się z treścią uchwały sejmiku województwa, która wprowadziła ten obszar.
Jednak bez względu na zapisy w uchwale ustanawiające dany obszar, ze względu na położenie na obszarze chronionym, niektóre działania na mocy rozporządzenia w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U.2016 poz. 71) zakwalifikowane zostały jako mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
Zaliczamy do nich m.in.:
- scalanie gruntów, w których obszar użytków rolnych jest większy niż 10 ha
- zmiana lasu lub nieużytku na użytek rolny lub wylesienia mające na celu zmianę sposobu użytkowania terenu
- melioracje terenów znajdujących się na obszarach objętych formami
- realizacji zbiorników wodnych lub stawów, o powierzchni nie mniejszej niż 0,5 ha na terenach gruntów innych niż orne
- zalesienia nieużytków lub innych niż orne użytków rolnych
- chów lub hodowla zwierząt w liczbie nie mniejszej niż 40 dużych jednostek przeliczeniowych inwentarza (DJP).
Trzeba wtedy liczyć się z koniecznością przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia. Obowiązek przeprowadzenia takiej oceny stwierdza, w drodze postanowienia, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
